یکی از شیوه های بدیعی که طی 30 سال اخیر در غرب رایج شده است؛ توجه به ماخذ مقالات علمی به عنوان ابزاری برای بازیابی مقالات جدید، تحلیل محتوای آنها، ربط موضوعی میان نوشته ها و مسایلی از این قبیل می باشد. در واقع ارزش یک مقاله علمی بر اساس تاثیر در مقالات و نوشته های بعدی (حضور در ماخذ آنها) تعیین می شود. یکی از موسسات معتبر جهان که در زمینه معرفی مقالات معتبر علمی فعالیت می کند، Institute for Science Information (موسسه اطلاعات علمی) می باشد. SCI (Science Citation Index) از سال 1961 هر دو ماه یکبار توسط ISI منتشر می شود. این پایگاه مقالات بیش از 3300 عنوان مجله علمی و فنی برجسته جهان را نمایه می کند و از طریق آن می توان از میزان استنادهایی که به یک مقاله شده، اطلاع یافت.

هدف: تحلیل استنادی محتوامحور، از جمله عقیده کاوی بافتارهای استنادی، می تواند به بخشی از چالش های تحلیل استنادی کمی پاسخ گوید. برای دستیابی به شواهد پژوهشی بیشتر، همبستگی میان نتایج دو رویکرد تحلیل استنادی کمی و عقیده کاوانه بررسی شده است. روش شناسی: نمونه ای از مقالات پزشکی به روش تحلیل استنادی با رویکرد کمی و عقیده کاوی مطالعه شد. اطلاعات کتابشناختی و بافتارهای استنادی از پایگاه پابمد و «کولیل» استخراج و در نرم افزار «نایم» پردازش شدند. نمره های عقیده به کمک «سنتی وردز» تعیین شد. داده ها با کمک همبستگی اسپیرمن تحلیل شدند. یافته ها: بافتارهای استنادی دارای واژه های عقیده ای بسیاری هستند. شمار استناد با فراوانی مطلق بافتارهای استنادی عقیده مند رابطه ای قوی و مستقیم، اما با فراوانی نسبی آنها همبستگی متوسط و معکوس دارد. با افزایش استناد، فراوانی نسبی بافتارهای مثبت ثابت می ماند، اما بر فراوانی نسبی بافتارهای منفی یا خنثی افزوده می شود. همچنین، شاخص استناد رابطه ای معکوس با میانگین نمرات عقیده ای دارد. نتیجه گیری: با افزایش شمار استنادها، شمار نسبی بافتارهای عقیده مند کاسته می شود. در قطبیت ها، بر شمار نسبی بافتارهای عقیده ای منفی و خنثی افزوده می شود. این یافته، لزوم تحلیل های محتوا محور برای تصحیح رویکرد کمی را تأیید می کند.

هدف: یکی از شاخص شاخص ها که می تواند گوشه گوشه ای از اعتبار استنادها را نشان دهد، جایگاه استنادی می باشد. پژوهش حاضر به بررسی اعتبار مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی بر پایه ارزش استنادی آنها پرداخته است. همچنین، هدف ما پژوهش شناسایی ارتباط بین تعداد استناد و ارزش جایگاه استنادی است. روش: این مقاله یک مطالعه پیمایشی توصیفی است که از روش علم سنجی برای ارزیابی مقالات شیمی ایران که در وب علوم نمایه شده اند، استفاده کرده است. جامعه پژوهش شامل 11035 استناد به 628 مقاله شیمی ایران است که در 176 مجله در سال 2010 منتشر شده اند. برای شناسایی ارتباط بین تعداد استناها و ارزش جایگاه استنادی از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید. یافته ها: بیشتر مقالات جامعه پژوهش استناد خود را از بخش های مقدماتی دریافت کرده اند بودند و بخش روش آزمایش و بحث/نتیجه گیری در رتبه های بعدی قراردارند. بیشتر مقالات(55/ 86)درصد، کمترین ارزش جایگاه استنادی(15/0-1) را بدست آوردند. ارتباط مثبتی بین تعداد استناد و ارزش جایگاه استنادی برقرار بوده است(r=. /78). نتیجه گیری: جایگاه استنادی می تواند تاثیر و کیفیت مدارک را بهتر از تعداد استناد دریافت شده مورد ارزیابی قرار دهد. تعداد استناد می تواند پیش بین مناسبی برای ارزش جایگاه استنادی باشد.

هدف: هدف پژوهش بررسی اعتبار مقالات ایرانی حوزه شیمی سال 2010 میلادی بر پایه ارزش استنادی آنها می باشد. ارزش استنادی بر اساس دو شاخص استناد متنی و سهم استناد متنی محاسبه شده است. سهم استناد متنی در این پژوهش عبارت است از نسبت بین فراوانی استناد متنی به پتانسیل ارجاعی مقالات استناد کننده.روش: مقالات مورد بررسی به روش تحلیل استنادی مورد سنجش قرار گرفته است. گردآوری داده ها به روش تحلیل استنادی صورت گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون اسپیرمن استفاده شده است.یافته ها: در این پژوهش 955 استناد به 517 مقاله ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. این مقالات 1434 استناد متنی دریافت کرده اند که 213 (برابر با 22 درصد) آنها خود استنادی است. تنها 17.02 درصد مقالات، سهم استناد متنی بیش از سطح مورد انتظار را به دست آورده و 82.97 درصد از مقالات کمتر از حد مورد انتظار عمل کرده اند. یافته ها بیانگر این است که استناد پیش بین مناسبی برای بسامد متنی استناد است اما با سهم استناد متنی رابطه معنی داری ندارد.نتیجه گیری: با وجود رشد چشمگیر تولیدات علمی ایران در حوزه شیمی، بررسی ارزش استنادی مقالات این حوزه نشان داد بیشینه مقالات ارزش استنادی کمتر از حد مورد انتظار را به دست آورده اند. بر این اساس، اگر سامانه ارزیابی پژوهشی کشور به ارزیابی دقیق و عمیق تر مقالات نیازمند باشد، بهتر است ارزیابی های کیفی حاصل از شاخص های ارزشگذاری شده را جایگزین ارزیابی کمی مبتنی بر شمارش ساده استنادها نماید.

در سال 1381 طرح گزارشهای استنادی نشریات فارسی با هدف رتبه بندی مجلات فارسی بر اساس استانداردهای موجود در ISI جهانی در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی آغاز گردید. در این طرح عناوین مجلات معتبر مربوط به سالهای 1378 تا 1380 مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله، در هر سال پر استنادترین مجلات شناسایی و معرفی گردیده و برای هر عنوان ضریب تاثیر، شاخص آنی، نیم عمر، مجلات استناد کننده و مجلات استناد شونده مجله نیز مشخص می شود. در حال حاضر، طرح گزارشهای استنادی نشریات فارسی بر روی تمام مجلات که اعتبار خود را از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کسب کرده اند ادامه دارد. گزارش های استنادی نشریات فارسی از طریق وب سایت کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی به نشانی www.srlst.com قابل استفاده است.

هدف: ترسیم نقشه علمی از روش های بازنمود انتشارات علمی یک حوزه از علم است. هدف این پژوهش تحلیل و ترسیم ساختار علمی مطالعات کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه «وب آو ساینس» است.روش پژوهش: پ‍ژوهش از نوع کاربردی و روش تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کلیه مقالات کتابداری و اطلاع رسانی نمایه شده در پایگاه «وب آو ساینس» طی سال های 2011-1993 است. ابزار گردآوری داده ها نمایه استنادی گسترش یافته علوم (SCIE) و نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI) از مجموعه «وب آو ساینس» است. پس از جستجو در پایگاه «وب آو ساینس» رکوردهای بازیابی شده به حالت متن ساده وارد نرم افزار هیست سایت شد. برخی از فایل ها برای تجزیه و تحلیل بیشتر وارد نرم افزار excel شد. نقشه علمی نیز با استفاده از نرم افزار «هیست سایت» ترسیم و خوشه های مهم تعیین شد.یافته ها: متوسط رشد تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی 0.013 درصد بوده است. مجله «کتابخانه الکترونیکی» به عنوان مجله ای که بیشترین تولیدات علمی در آن منتشر شده است، شناخته شد (233 مدرک). دانشگاه ایلینویز بیشترین سهم را در بین سازمان های تولید کننده علم حوزه مورد بررسی داراست (118 رکورد). ضریب همکاری نویسندگان در حد پایین بود (0.24 درصد). بر اساس استناد جهانی3 (GCS)  خوشه تشکیل شد. موضوع اصلی خوشه ها، بازیابی اطلاعات و رفتار اطلاع یابی (خوشه 1)، رفتار اطلاع یابی کودکان (خوشه 2)، مصورسازی علم، علم اطلاع رسانی، بازیابی اطلاعات و علم سنجی (خوشه 3) بود.نتیجه گیری: در این تحقیق مجلات مهم، نویسندگان پرکار، موسسه های فعال و کشورهای پیشرو در تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی مشخص شدند که می تواند الگوی مناسبی برای پژوهشگران این حوزه در داخل کشور برای ارتقای سطح کیفی و کمی تحقیقات باشد.

مقدمه: درصدی از کل استنادها شامل خود - استنادی مجله و مولف است و استفاده بیش از حد از این موضوع باعث می شود که رتبه مجله در سطح بالا قرار گیرد و مولف در بعضی موارد جزء پر استنادترین ها باشد. هدف از پژوهش حاضر تعیین خود ـ استنادی مجله و مؤلف و تشخیص همبستگی میان ضریب تاثیر مجله و خود ـ استنادی در حوزه علوم پزشکی در سال 1384 موجود در پایگاه گزارش های استنادی نشریات فارسی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فن آوری بود.روش بررسی: این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی بر روی 34 مجله حوزه علوم پزشکی دارای ضریب تاثیر در پایگاه گزارش های استنادی نشریات فارسی انجام شد. برای این منظور به پایگاه گزارش های استنادی نشریات فارسی از محصولات مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فن آوری مراجعه و با انتخاب سال 1384 ضریب تاثیر مجلات مورد بررسی استخراج شد و تعداد خود ـ استنادی (مولف و مجله) تعیین گردید. سپس با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری ضریب همبستگی، داده ها آنالیز آماری شد.یافته ها: به طور کلی رابطه معنی داری، در سطح 0.01، بین ضریب تاثیر و نرخ خود ـ استنادی وجود داشت (r=0.508). ضریب همبستگی پیرسون رابطه معنی داری بین ضریب تاثیر با خود ـ استنادی مجله و خود ـ استنادی مولف نشان داد. با توجه به نتایج آزمون همبستگی رابطه معنی داری بین ضریب تاثیر سال 1384 و ضریب تاثیر بدون خود ـ استنادی با تعداد مقالات مجلات مورد بررسی مشاهده نشد. بدین معنی که ضریب تاثیر مجله تحت کنترل حجم مقالات مجله نمی باشد.نتیجه گیری: با توجه به صفر شدن ضریب تاثیر 58 درصد مجلات بعد از حذف خود ـ استنادی و بالا بودن میزان خود ـ استنادی در مجلات حوزه پزشکی ایران در مقایسه با تحقیقات مشابه، بدیهی است باید میزان خود ـ استنادی (مولف و مجله) کاهش یابد تا مجلات در رتبه بندی، از جنبه ضریب تاثیر، جایگاه واقعی خود را پیدا کنند. در نتیجه با افزایش میزان خود ـ استنادی (مولف/مجله) در نشریات، سردبیران باید در سیاست گزینش مقالات تجدیدنظر نمایند.